Vatişêko çi heyfo ke seba kurdan yeno vatiş; ‘Dayîkê ke tirkî nêzanaynê, domanê ke kurdkî nêzanê pîl kerdê nê rojan ra’ bextê kurdan de tewro zehmetî qedexeyê ziwanê kurdkî, koç û surgin ê, bi no rayîr hem Dewleta Osmanijan hem zî Dewleta Tirke, kurdan binê kontrolê xo de tepiştê. Hetanî serra 80î kurdan zî xo ra nêzanaynî ke kam netewî ra aîd ê. Şukir bi Birêz Ocalan, kura xo ra aqilyayê.
Ma ciwanê kurd ra taybetî gedeyê bajêr yenî vatiş, çi heyfo ke ma ziwanê dayîka xo peynî musayî la ma raşt musayî. Polê ciwanan ê partî de kurdkî nêzanayiş eybêk nêbî la ewro merdim dîyeno ke tewro eybo gird, ziwanê dayîka xo nêzanayiş o. Na babete de demêk Kurdistan de rolê rojnameyê Azadiya Welatî û Ewropa de zî Yenî Ozgur Polîtîkayî zaf bi muhîm bî. Nika seba kurdkî şansêko gird Ajansê Welatî ronîya. Hepisxaneyê Tirkîya de zaf hûmarî de ciwan, cenî û extîyar hetta gede, bi wendişê Azadiya Welatî kurdkî musayê, peynî zî kurdkîya xo aver berdê, nika zî rojane malûmatê welatê xo bi kirmanckî û kurmancî Ajansê Welatî ra gênê.
Bi onlîne rojnamegerî
Ewropa de yew dem rojnameyê Yenî Ozgur Polîtîkayî taybetî lehçeya kirmanckî ra xizmet kerd. Goreyê Kurdistanî, xizmetê kirmanckîye Ewropa de hîna xebatê weş ameyê kerdiş. No zî ferasetê dîasporayî ra yeno ez bawer a. Ma kirmancan ganî rojnameyê xo Xwebûnî û ajansê xo Ajansê Welatî ra wayîr bivejê, eke ma wayîr nêvejîye, do nîfş û domanê xo ra ziwanêko qedîm kirmanckî ma nêeşkenî biresnê.
Ronayişê Ajansê Welatî ra bî semed
Rojanê îzolasyonê sosyalî yê Vîrûsê Koronayî (Covîd-19) de derheqê averşîyayîşê ziwanê dayîke de xebatê rindî ameyê kerdiş, ma vajê nê rojan de rojnameyê ma Xwebûnî derbasê weşanê dîjîtalî bî û no zî rayîrê Ajansê Welatî akerd. Hewna hetê sazîyanê ziwanî de dersê perwerdeyê dûrî ra ameyê viraştiş. Kesê ke waştê rojanê Koronayî dekerde derbas bikê, bi online rojnameyê kurdkî Xwebûnî wendê. Bi wendişê rojnameyî zî qisekerdiş, nuştişê xo yê kirmanckî û kurmancî aver berdê.
Tarîxê rojnamegerîya kurd
Ez wazena tikey tarîxê rojnamegerîya kurdkî, şima rê behs bika; rojnameyê verin ê kurdkî ‘Kurdistan’ 22ê Nîsana 1898î de Paytextê Qahîre yê Misrî de hetê lajê Mîr Bedirxanî, Miqdat Midhet Bedirxanî ra ame vetiş. 75 serre peynîya nê rojnameyî, 1973î de Kurdistanê Başûrî de 22ê Nîsane de sey Roja Rojnamegerîya Kurdkî ame qebulkerdiş û na roje ra nika na roj yena pîrozkerdiş. Kurdistan Qahîre, Cenevre, London, Îstanbul û çend şaristanê bînî de vejîyayo. Kurd seba hûmarê Kurdistanî arşîv bikê kewtê mîyanê xebatan.
Bi vejyayişê rojnamegerîya kurdkî, destpêkê merheleya hîşyarbîyayiş û têkoşînê xoawankerdişê netewî yê modern ê şarê kurd o. Bi vejyayişê rojnameyê kurdkî vîr, bawerî, zanayiş û kultirê roşnvîrî yê hemdem ê bingeyê netewî yê modern dest pê kerd.
Roja ke Rojnameyê Kurdistanî vejîyayo hetanî ewro bi seyan kovar û rojnameyê kurd vejîyayê, Kovara Hawarî de bi sifteyin tarîxê kurdan de ziwanê kurdkî bi tîpê latînî ameyo nuştiş û no ser zî cayêko taybet o kovare, standartkerdişê ziwan kurdkî de est a.
Roja Ziwanê Kurdî
Roja destpêkê weşanê kovara Hawarî (15ê Gulane) ewro sey Roja Ziwanê Kurdkî yena pîrozkerdiş. Her wina serra 1940î de kovara Ronahî paytextê Şamê Surîyeye de hetê Celadet Elî Bedîrxanî ra ame vetiş. Hewna 22ê sibata 1992î de rojnameyê Welatî sey kanşopîya rojnamegerîya kurd Îstabul de surginî de vejîya sehneyî ser. No rojname zî teda û zilmê ser o 115 hûmar vejîya. Peynî ke rojnameyê Welatî ame girewtiş rojnamegerîya kurd bi rojnameyê ‘Welatê Me’ dewam kerd. Welatê Me zî hetanî serra 1996î de tena eşkîya bî 45 hûmar bivejno û ame girewtiş. Serra 1996î de zî sey rojane weşangerîya xo verdewam kerd.
Tewro peynî Azadiya Welat rojane weşan kerd
Azadiya Welat zî serra 1994î ra hetta 2016î de zî zaf rayan ame girewtiş û rojnameyê sey nameyê Rojev, Dengê Welat, Welat û Hawar vejîya. Azadiya Welat rojnameyo tewro peynî yo ke rojane weşan kerdî yo. Azadiya Welat zî 29ê Citmenga 2016î de ame girewtiş. Bi girewtişê rojnameyê Azadiya Welatî êdî bi aweyêko çapkerde rojnamegerîya kaxizê qedîya.
Xwebûn rolê xo kay kerd
Rojnamegerê kurd înternetî ser o 25ê Gulana 2018î de rojnameyo dîjîtal e-rojnameyî vetî hetanî vejyayişê rojnameyê hewtin ê Xwebûnî e-rojname, rojnameyê kurdkî weşan kerdinî. 22ê Kanûna 2019î de rojnameyê hewteyin ê bi kurdkî Xwebûn dest pê weşanî kerd labelê Xwebûnî rîyê nêweşîya COVÎD-19î yanî Vîrûsê Koronayî çapê kaxizî ra fek verada û dîtîtalî ser o weşanê xo kerd. Peynîya nêweşî ra pey hewtane weşanê xo hetanî nika biserkewte domyeno.
Ewropa de zî rojnameyê Yenî Ozgur Polîtîka sey rojnameyê Azadiya Welatî seba averşîyayişê ziwanê kurdkî yê Ewropa de weşanê xo domneno la rojname vilabîyayişê Vîrûsê Koronayî ser o xebata xo bi dîjîtalî demêk domna.
Ganî Yenî Ozgur Polîtîka newe ra rîpelê kirmanckî bivejo
Goreyê kurdê Tirkîya, kurdê Ewropa hîna wayîrê şansî yê çimkî teda û zilmê Dewleta Tirke înan ser çin o, no ser zî tesilî rojnameyê xo ra wayîr bivejê la belê Rojnameyê Yenî Ozgur Polîtîkayî peynîya Koronayî rîyê ekonomîye ser fek weşanê kirmanckî verada, no zî seba averşîyayişê kirmanckî yê Ewropa de problemêko gird o.
Ganî kirmancê ma yê Ewropa seba vejyayişê rîpelê kirmanckî Yenî Ozgur Polîtîkayî mîyanê têkoşînê de bibê. Hetanî ewro zî rojnamegerê kurd wezîfeya xo bi awayêko azade bi ca ardê. Weşanê înan yenê qedexekerdiş. Rojnamegerê kurd ya yenê destbendkerdiş ya zî hepskerdiş.
Tewro peynî Kedkarê Çapemenîya Azade rojnameger Nazim Daştan û Cîhan Bîlgîn ke qewîmyayîşê Surîyeya Bakûr û Rojhilatî teqîp kerdêne, serê rayîrê mabênê Awbendê Tişrîn û şaristanêkê Sirrinî de hedef ameyê girewtiş. Her di rojnamegerî, netîceyê hêrişanê SÎHA’yî yê Dewleta Tirke de ameyê kiştiş û hepskerdişê rojnamegeran çi heyfo ke domyeno. Hîna 2 aşmê ke Ajansê Welatî ronîyayo, di embazê ma, xebatê rojnamegerî ser o ameyê destbendkerdiş.
Rojnamegerê kurd û rojnamegerîya kurdkî seba averşîyayişê ziwanê kurdkî û hîşyarbîyayişê netewa xo ser her tim mîyanê têkoşînî de yê.
Verdewamîya Azadiya Welatî; Ajansê Welat
Ajansê Welatî Amed de ronîya û tena bi kurdkî weşanê xo keno. Nika dinya û Kurdistan de rojevê tarîxî yenê cuyayiş. No ser malûmatdayişê bi kirmanckî seba şarê ma yê kirmanckî qise kenê ra firsetêko gird o. Ajansê Welatî reng û vengê Kurdistanî yo, kirmancî zî encax eşkeno bi rayîrê Ajansê Welatî vengê xo dinya ra bihesînê.
Ajansê Welat, verdewamîya rojnameyê Azadiya Welatî yo. Senî Azadiya Welat seba heme kurdan dibistanêk bî, Ajansê Welatî zî seba kirmancan şansêk o, çimkî bi Ajansê Welatî bingeyîya rojnamegerîya kirmanckî awan bena.
Her kes bizano ke kirmanckî tena ziwanê zozan, dewe û koye nîyo, bi Ajansê Welatî kirmanckî ziwanê polîtîka, kultur, resîm, komel, cinî, ekolojî, rojane, weşîye, huquq û kedî ya. Ganî ma wayîrê Ajansê Welatî bivejê. Ajansê Welatî serkewte xebata xo do biko, do rayîrê televîzyonê kirmanckî zî biabo.
Muxabîrê bi zerrî
Çimkî akerdişê televîzyon, ajans, rojname, weşanxane û sewbî xebatan de estbîyayiş û resayişê qadroyan zaf bi muhîm o. No ser heme kirmancê ma seba Ajansê Welatî ganî biko muxabîrîya bi zerrî bikerê û xususî xeberê herêmê kirmancê ma ra biresnê Ajansê Welatî ke ajansê ma hîna bi reng û herêmê kirmancî ra xîtap biko. Nika televîzyonê ma ke kirmanckî bernameyê înan est o rê, Ajansê Welatî xeberan virazeno, no ser xeberê bi reng û veng vejyayişê televîzyonan de zaf bi weş ê.
